Unha antiga estación pola que xa non pasan trenes, unha fábrica que xa non produce nada, unha prisión da que case ninguén se lembra, poboacións que outrora rebordaban balbordo e hoxe están inundadas de silencio, unha central térmica que leva décadas sen xerar nin un vatio de electricidade… Son moi dispares os lugares da nosa xeografía nos que o tempo se detivo e que agora están dando lugar a unha nova práctica, cada vez máis estendida entre os mozos: a exploración de lugares abandonados.
O obxectivo é moi sinxelo: buscar lugares que poidan ter un pasado singular, unha beleza atemporal ou mesmo envoltos en misterio que piden a berros que indaguen no seu pasado, o documente, o recreen ou contribúan á súa preservación antes de que a ruina sexa irreversible. E o fenómeno medra a velocidade de vertixe: cada vez son máis afecionados. Sobre todo nos novos tempos.
Botando man da fotografía dixital e das posibilidades que ofrece a internet, multiplicaron nos últimos anos os blogs que recollen as súas experiencias e difundilas. Nalgún caso, auténticos traballos de investigación que documentan con todo detalle a historia do lugar, o seu significado, os cambios sociais ou económicos que levaron ao seu desmantelamento… Outros optan por unha recreación máis literaria, empregando a imaxinación e tomando como inspiración as impresións da visita e o que lles suxiran as fotografías tiradas, os obxectos e documentos que atopan.
Dando unha volta polos distintos blogs, pódense atopar brillantes crónicas sentimentais a partir do que, para a maioría que non se para a mirar, non é máis que unha simple ruina. A intención de compartir estas incursións no pasado está indo máis alá, ata o punto de que están a nacer pequenas redes de colaboradores, ata de rango internacional, e chegar a publicar nun blog común as achegas de todos eles.
En moitos casos, teñen tamén como finalidade denunciar o abandono de instalacións ás que, na súa opinión, aínda se lles podería dar uso ou criticar as causas que conduciron á súa perda. Un dos prexuízos aos que se enfrontan os exploradores de lugares abandonados é o que os confunde con okupas, con vándalos ou incluso con amigos do alleo á busca de obxectos de valor que aínda queden por alí.
Nas normas de actuación que se autoimpoñen, estes exploradores do abandonado, figura deixar o lugar tal como o atopan, nunca tocan nada, non o moven de sitio e moito menos o rompen, e procuran non facer ruído e se é posible non ser vistos. En ningún momento levan ningún obxecto do sitio, mesmo cando saben que en canto alguén dea con elementos valiosos durarán segundos alí ou que as condicións nas que están os condenan a unha degradación próxima. Mesmo para entrar aos recintos ou aos edificios que lles interesan, nunca forzan ningunha entrada: ou os accesos están francos ou non pasan.
Internet está repleto de sitios, xeralmente blogs persoais ou colectivos, nos que o fenómeno dos exploradores de lugares dá a coñecer a súa actividade. Un dos máis clásicos é o do Club de Exploradores de Lugares Abandonados (CELA), que se creou en 2005 en Sabadell a partir dunha quedada para ver por dentro unha antiga fábrica textil. Agora mesmo teñen un blog de carácter televisivo no que van colgando vídeos.
Outro bo expoñente do xénero é Abandonalia, que se caracteriza pola súa variedade, unha actualización frecuente e uns comentarios prolixos pero non por eso menos interesantes. Pódese atopar desde a antiga comisaría de Berlín, que ao lonxe non parece nin abandonada, ata un vello prostíbulo, unha (outrora) maxestuosa casona de Xerez, ou unha destilería da que non dan moitos datos de emprazamento. Na liña descritiva deste blog, destacan tamén Abandozona ou Los lugares olvidados, cunha boa relación de colaboradores.
Cunha vocación quizais un pouco máis poética, existen outras webs como Una pausa en el tiempo ou Aires del pasado. Este último é dos que máis leva ao extremo a norma de non desvelar a ubicación dos sitios visitados, ben sexa polo perigoso que resulta entrar alí ou ben para preservar o bo estado de conservación. Outros seguen unha tendencia de recreación histórica, sempre presente na maioría en maiores ou menores doses. Bos exemplos son Lugares con historia e Antes que nosotros. Porén, o cumio a nivel de reportaxes acádao Explonation, con pezas de todo o mundo e un tratamento no que a afección deixa paso á profesionalidade.
En Galicia polo de agora non se prodigan demasiado, aínda que en ruinas esteamos á altura de calquera. Ti podes ser o primeiro en redescubrilas.
